Góry Stołowe - kraina zrodzona z morza

• PNGS
• PRZYRODA
• TURYSTYKA
• EDUKACJA
• OCHRONA PRZYRODY
• OGŁOSZENIA
• GALERIA

• Ochrona przyrody
• Natura 2000
• Przebudowa drzewostanów
• Restytucja jodły
• Ochrona łąk
• Ochrona torfowisk
• Ochrona płazów
• Ochrona przeciwerozyjna
• Ochrona starych odmian drzew

  Ochrona przyrody w PNGS

Ochrona ekosystemów nieleśnych

Ekosystemy nieleśne w Górach Stołowych mają charakter pół naturalny. Do ich powstania przyczynił się, bowiem rozwój gospodarki pastwiskowej i rolnictwa. Wypalanie pierwotnych lasów dla uzyskania terenów pod uprawę roli i pastwiska powodowało, co prawda, niszczenie rodzimej roślinności, ale też stwarzało nowe siedliska dla roślin mało rozpowszechnionych lub nawet nieobecnych wcześniej na tych terenach. Obfitujące w gatunki, malownicze zbiorowiska łąk górskich zawdzięczają swe istnienie człowiekowi, ale również człowiek porzucając metody tradycyjnego gospodarowania doprowadził do znacznego ich przekształcenia.

Stosowane w celu intensyfikacji produkcji zaorywanie łąk, nawożenie przypadkowo dobranymi nawozami sztucznymi oraz podsiewanie mieszankami szlachetnych traw doprowadziło do szybkiego wyeliminowania wielu gatunków i utraty wartości przyrodniczych istniejących wcześniej pół naturalnych zbiorowisk łąkowych.

Powstałe zdegradowane łąki stały się także, po kilku latach eksploatacji, mniej wartościowe gospodarczo. Różnorodne zbiorowiska trawiaste zajmują na terenie Parku Narodowego Gór Stołowych powierzchnię ponad 300 ha. Na wierzchowinie środkowego poziomu zrównania gór często są to właśnie ubogie gatunkowo zbiorowiska porolne i zubożałe pastwiska. Niektóre z nich charakteryzują się dominacją trawy - mietlicy pospolitej inne kłosówki miękkiej, a jeszcze inne, najbardziej wilgotne, śmiałka darniowego. Wyróżnić tu też można, płaty, na których przeważa subalpejski gatunek ostrożenia - ostrożeń różnolistny. Gatunek ten zakwita latem wytwarzając duże do 5 cm średnicy koszyczki ciemnopurpurowych kwiatów. Jego liście biało kutnerowate od spodu wykazują, jak to wynika z nazwy dużą zmienność kształtu od jajowato-lancetowatych lub podługowatych do pierzasto wcinanych. Na łąkach powstałych na gruntach porolnych zwraca uwagę, choć rzadko, występowanie chronionej rośliny lili bulwkowatej o najwiekszych spośród dziko rosnacych w Polsce kwiatach i innego subalpejskiego gatunku o dużych szerokojajowatych liściach - szczawiu alpejskiego. W wytworzonych na ubogich glebach murawach bliźniczkowych (od występującej tu bliźniczki psiej trawki) spotkać można, już niestety dość rzadko, arnikę górską.

Ta piękna bylina o złocistożółtych kwiatach występowała kiedyś licznie na obszarze gdzie istnieje Park Narodowy Gór Stołowych. Cały szereg jej stanowisk podobnie jak w innych częściach kraju zniszczono przez niewłaściwe użytkowanie do celów leczniczych. Wśród łąk w Górach Stołowych za najmniej zdegradowane uważane są bogate w gatunki łąki bagienne z obfitymi populacjami niektórych roślin chronionych. Szczególny aspekt nadaje im w maju pełnik europejski - lokalnie nazywany "kłodzką różą" i uważany za symbol regionu. Tworzy on na podmokłych łąkach całe łany złocistożółych kul, kołyszących się na wietrze wśród wiosennej zieleni traw. Towarzyszy mu zwykle piękna górska roślina - ciemiężyca zielona o wysokości do 1,5 m, z szerokoeliptycznymi liśćmi i storczyki jak storczyk szerokolistny. Latem, choć bardzo rzadko, pojawia się mieczyk dachówkowaty, a jesienią wilgotne łąki pokrywają się przypominającymi krokusy kwiatami zimowita jesiennego. Z roślin niepodlegających ochronie, charakterystyczną dla tych zbiorowisk jest ostrożeń łąkowy, który można rozpoznać po skupionych po 2 -4 prosto wzniesionych koszyczkach o purpurowych kwiatach oraz występujące płatami w bardziej podtopionych miejscach sitowie leśne, o płaskich, błyszczących, szerokich na ponad 1,5 cm liściach. Najbogatsze w gatunki rozwinięte na żyznych nieco mniej wilgotnych glebach są ekosystemy określone jako sudecka łąka storczykowa. Oprócz wspomnianych przed chwilą roślin chronionych występujących na łąkach pełnikowych rosną tu takie storczyki jak: listera jajowata, gółka długoostrogowa, storczyk męski i stwierdzona po wojnie na jedynym w Sudetach stanowisku storczyca kulista. Z innych podlegających ochronie roślin zwracają tu uwagę: orlik pospolity, zerwa kulista, goryczuszka orzęsiona i goryczuszka czeska. Ten ostatni gatunek jest rzadki w Europie i znajduje się na liście Dyrektywy Siedliskowej Europejskiej Sieci Ekologicznej "Natura 2000". Jest rośliną endemiczną, co oznacza, że jej występowanie ograniczone jest do rejonu geograficznego Masywu Czeskiego obejmującego m.in. takie pasma górskie jak Szumawa, Las Czeski, Rudawy i Sudety.

Generalnie zbiorowiska trawiaste choć jak wspomniano zajmują powierzchnię nieco ponad 300 ha w liczącym 6340 ha obszarze Parku w znacznej mierze decydują o jego bioróżnorodności, gdyż w zbiorowiskach tych występuje blisko 40% gatunków flory naczyniowej tego chronionego terenu. Ponadto łąki są bardzo istotnym elementem krajobrazu kulturowego Gór Stołowych.

Względy te decydują o konieczności ich ochrony. Nowym jednakże problemem, który pojawił się w ostatnich latach jest zarastanie łąk.

Całkowite opuszczanie łąk z zaprzestaniem wypasu i koszenia prowadzi do szybkiego wzrostu zawartości związków azotowych w glebie. Na łąkę wkraczają gatunki azotolubne, później wysokie byliny; najczęściej starzec Fuchsa, a następnie wierzby i brzozy. W końcu wykształcają się posiadające ubogie runo lasy brzozowe.

Park Narodowy Gór Stołowych, w działaniach ochrony czynnej, prowadzi regularne wykaszanie łąk.

Copyright by Park Narodowy Gór Stołowych